Thi tốt nghiệp trung học phổ thông và tuyển sinh đại học : Chưa dám tin vào 2 trong 1 !

Nếu có dịp đối chiếu các bảng thống kê kết quả thi TN.THPT toàn quốc trong 3 năm qua mới thấy được nhiều biến động không bình thường, trong đó có nhiều địa phương cả tỷ lệ TN và xếp hạng đều tăng vùn vụt qua từng năm; có không ít tỉnh tỷ lệ TN năm nay tăng hơn năm trước đến 20% dù không thuộc địa bàn thuận lợi như Lai Châu, Phú Thọ ... và có tỉnh, cả phổ thông lẫn bổ túc văn hóa đều đỗ trên 90% ! Nếu chỉ tính riêng 10 tỉnh thuộc vùng 4 thi đua (Nam Trung bộ và Tây nguyên) thì tỷ lệ TN của Khánh Hòa cũng chỉ ở vào hàng giữa, đứng sau Kon Tum, Bình Định, Quảng Nam và đặc biệt là xếp sau Lâm Đồng vốn có đông học sinh (HS) dân tộc thiểu số đến 28 bậc!

Xét về mặt lý thuyết thì những cải tiến của Bộ GD&ĐT nhằm từng bước thực hiện lộ trình 2 trong 1 (kết hợp thi TN.THPT và tuyển sinh vào ĐH) như tổ chức thi theo cụm, tăng cường thanh tra giám sát từ các trường ĐH, CĐ và tổ chức chấm chéo nghe có vẻ khoa học, hợp lý nhưng đáng tiếc là thực tế lại không diễn ra như vậy. Năm nay, Bộ GD&ĐT điều động đến 10.337 thanh tra thi trực tiếp giám sát ở tất cả hội đồng thi trong cả nước nhưng do số lượng huy động quá lớn, những thầy cô lớn tuổi ngại đi lại xa nên nhiều trường ĐH, CĐ phải cử phần lớn giảng viên trẻ, nhiều người chỉ mới ra trường một vài năm, chưa có kinh nghiệm và cũng thiếu cái uy cần thiết trong công tác thanh tra thi cử. Tuy vậy, điểm yếu chết người chính là Bộ GD&ĐT không quản được mối quan hệ giữa đoàn thanh tra và sở tại, mỗi tỉnh tiếp đón một cách khác nhau; những nơi không chạy theo thành tích thì việc ai nấy lo, hoạt động độc lập theo quy chế của Bộ nhưng cũng không thiếu các địa phương hiếu khách, bao sân toàn bộ chi phí ăn ở, đi lại; khi về còn gởi kèm hóa đơn đỏ thanh toán và quà tiễn khách hẳn hoi. Những khác biệt về ứng xử  đời thường như thế không thể không ảnh hưởng đến việc chặt, lỏng trong coi thi, trong khi đây là khâu quyết định chủ yếu kết quả thi cử. Việc chấm chéo các bài thi tự luận cũng dẫn đến nhiều kết quả thiếu khách quan, chính xác khiến một số tỉnh Nam bộ không chịu hồi phách theo đúng thời hạn quy định và Bộ GD&ĐT cũng phải chấp nhận việc mở rộng diện phúc khảo ngoài quy chế. Xin nêu một dẫn chứng sát sườn khác về lệch pha trong chấm chéo : Khánh Hòa được phân công chấm ½ số bài của Đắc Lắc thuộc nhóm các trường ở tốp trên (trong đó có cả trường chuyên) nhưng tỷ lệ bài thi trên trung bình của cả 3 môn đều thấp hơn hẳn nhóm các trường thuộc tốp dưới của Đắc Lắc được Đắc Nông chấm !

Trong số 20 tỉnh, thành dẫn đầu toàn quốc trong bảng tổng sắp năm nay, chỉ có 6 địa phương thuộc về khu vực phía Nam nhưng trong số đó có đến 3 đại gia là TP.Hồ Chí Minh, Đà Nẵng và Thừa Thiên Huế. Cho nên nhiều thầy cô giáo nói rằng nếu lấy kết quả TN.THPT để tuyển vào ĐH (chỉ vào khoảng 15% số lượng đăng ký) thì HS các tỉnh phía Nam và đặc biệt là khu vực Nam Trung bộ không mấy hy vọng có cửa. Nếu Bộ GD&ĐT chưa thể quản chặt toàn bộ quy trình thi TN.THPT như hiện nay thì xin hãy tạm thời dừng lại vì ngay chính những người lạc quan nhất trong ngành GD cũng không có ai dám tin vào 2 trong 1 !